Nghệ Thuật Tranh Mosaic Là Gì? Và Những Điều Cần Biết

T ranh Mosaic sứ là một loại hình nghệ thuật độc đáo, có thể cái tên gọi đã xuất hiện ở nhiều nơi, có nhiều người nghe tới nhưng lại chưa thực sự biết và hiểu tranh mosaic là gì. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu đến cho mọi người đặc biệt là những người yêu thích và muốn tìm hiểu về tranh mosaic về những thông tin cơ bản về loại tranh này.

Nghệ thuật tranh Mosaic là gì?

Mosaic ( còn có tên gọi khác là khảm hoặc ghép mảnh) đây là một hình thức nghệ thuật trang trí, tạo lên từ những mảnh nhỏ. Hay nói cách khác Mosaic sử dụng tập hợp các mảnh nhỏ của vật liệu ghép lại với nhau tạo thành một thể thống nhất.

Các mảnh nhỏ được gọi là “vật để khảm” là các vật chất rắn, phẳng, chủ yếu ở dạng: thủy tinh màu, gương, kính, đá…. Chất lượng vật lý của nguyên liệu kết hợp với kỹ thuật lắp ghép tạo nên giá trị đặc biệt và nổi bật lên tính chất nghệ thuật của mosaic.

Tranh Mosaic là một loại hình nghệ thuật khá hay và mới mẻ tại Việt Nam. Đây là tác phẩm nghệ thuật được tạo thành từ những mảnh gạch mosaic nhỏ, màu sắc, được lắp ghép với nhau, để tạo thành một khối thống nhất.

Tranh Mosaic là bức tranh đơn giản với nhiều họa tiết trùng lặp, chủ đề tranh về thiên nhiên, hoa cỏ, con người, cảnh vật… Ở một khía cạnh khác, tranh mosaic là bức tranh đầu tư kỹ lưỡng về nội dung, bố cục, màu sắc, chất liệu như tranh về công trình kiến trúc, lịch sử…

Các kỹ thuật phổ biến trong nghệ thuật tranh Mosaic

– Opus regulatum: Sử dụng một hệ thống lưới mà tất cả các vật để khảm (tesserae) gióng thẳng đồng thời theo chiều dọc và chiều ngang.

– Opus tessellatum: vật để khảm chỉ được sắp xếp theo một chiều dọc hoặc ngang nhất định (không phải cả hai chiều như Opus regulatum). Các vật để khảm trong kĩ thuật Opus tessellatum thường lớn hơn khoảng 4mm. Opus tessellatum là kĩ thuật thường thấy trong tranh khảm Hy Lạp và La Mã.

– Opus vermiculatum: Đây là hình thức biểu cảm nhất của Mosaic. Các vật để khảm được đặt dọc theo các đường nét của hình ảnh và mô tả hình thức của nó. Opus vermiculatum nhấn mạnh vào thiết kế chính cùng các chi tiết gần trên tác phẩm, bằng cách sử dụng hiệu ứng “quầng hào quang” bao quanh đối tượng chính kết hợp với sự tương phản ánh sáng (màu sắc) cao độ. Vật để khảm thường là hình vuông. Đây là một trong những hình thức đòi hỏi khắt khe nhất và phức tạp nhất trong nghệ thuật Mosaic.

– Opus musivum: Vật để khảm nằm trên một hay nhiều đường chạy theo các cạnh của đối tượng chính tương tự như Opus vermiculatum nhưng không xếp xít nhau và trải hết ra toàn bộ nền.

– Opus palladianum: thay vì tạo thành các hàng, sắp xếp theo được hình dạng bất thường và không định ra mô hình sắp xếp cố định.

– Opus sectile: là một kỹ thuật phổ biến trong thế giới La Mã Cổ đại và Trung Cổ, thường được dát trên tường và sàn nhà. Vật để khảm được cắt thành các mảnh lớn đủ để gần như có thể định hình được hầu hết phần lớn bức tranh. Vật để khảm phổ biến là bằng đá cẩm thạch, ngọc trai, và thủy tinh.

– Opus classicum: kết hợp Opus vermiculatum với Opus regulatum hoặc Opus tessellatum. Vật để khảm đặt dọc theo các đường nét của hình ảnh tương phản trong nền được sắp xếp theo kiểu Opus tessellatum hoặc Opus regulatum. Kỹ thuật này tạo ra một hình ảnh sắc nét và rõ ràng.

– Opus circumactum: vật để khảm được đặt chéo theo hình bán nguyệt hoặc hình quạt.

– Micromosaic (Mosaic siêu nhỏ): là một hình thức đặc biệt của khảm mà sử dụng vật để khảm rất nhỏ bằng thuỷ tinh hoặc chất liệu men, tạo ra hình ảnh tượng trưng nhỏ như là biểu tượng Byzantine hoặc các đồ trang sức Renaissance.

Trong nghệ thuật Mosaic màu sắc được thể hiện bằng tông màu, cường độ và sắc độ. Tông màu được sử dụng thường là các màu cơ bản ( đỏ, vàng, xanh) hoặc sẽ là các màu nổi bật nhất trong bảng màu. Muốn chuyển sắc độ đậm của Mosaic thì cần thêm các mảnh màu đen và ngược lại nếu chuyện sắc độ nhạt thì sẽ thêm mảnh màu trắng. Màu sắc trong tranh Mosaic tương phản cao.

Phương pháp khảm tranh Mosaic

Phương pháp trực tiếp: Phương pháp này đặt trực tiếp các vật để khảm lên bề mặt hỗ trợ. Phương pháp này phù hợp với các bề mặt 3 chiều, hạn chế chiều cao như bình, lọ… hoặc các tác phẩm kích thước nhỏ. Ưu điểm của phương pháp này là kết quả dần dần thấy được, cho phép người thực hiện điều chỉnh, sửa chữa kịp thời các lỗi từ mảnh ghép nhỏ. Tuy nhiên nhược điểm của phương pháp này là thời gian. Sản phẩm cần được hoàn thành với thời gian sớm nhất, nếu để lâu xi măng hoặc chất dính sẽ bị khô không dùng được.
Phương pháp gián tiếp: Được sử dụng cho các dự án lớn hoặc ghép thành hình dạng cụ thể. Người thợ tạo hình cho tác phẩm trước khi đặt vào vị trí cố định, bằng cách đặt các mảnh ghép tạm thời lên một bề mặt có chất kết dính, sau đó mới vận chuyển và ráp đặt vào vị trí cần đặt. Ngoài ra, Mosaic trên băng ghế hoặc mặt bàn cũng thường được thực hiện bằng cách sử dụng phương pháp này vì nó sẽ cho kết quả bề mặt mượt mà hơn.
Phương pháp gián tiếp đôi: thiết lập các vật để khảm đặt úp mặt lên trên một chất liệu kết dính tạm thời (keo dính nhựa hoặc vôi mềm….). Sau khi hoàn tất, một bề mặt trung gian sẽ được đặt lên đó. Các mảnh ghép được lật lại và lấy ra một cách cẩn thận, trước khi xếp đặt như trong phương pháp gián tiếp đã được mô tả ở trên. So với các phương pháp gián tiếp, đây là một kĩ thuật phức tạp đòi hỏi một kỹ năng tuyệt vời. Lợi thế lớn nhất của nó là tạo ra khả năng cho phép các nghệ sĩ trực tiếp kiểm soát thành quả cuối cùng, ví dụ như số mảnh ghép cần thiết.

Ứng dụng tranh Mosaic vào kiến trúc

Tranh Mosaic thường được sử dụng rộng rãi để trang trí cho các không gian, đồ vật tại các nơi công cộng, công viên, đường đi bộ, phòng ngủ, phòng khách, phòng tắm, chậu hoa, tranh treo tường, trang sức, gương, đồng hồ… Nhờ vậy các không gian, đồ vật trở nên cuốn hút, đẹp và hấp dẫn hơn.

Tranh Mosaic trang trí ngoại thất: Đặc tính chống thấm hút, độ bền cao, tranh mosaic được sử dụng nhiều để trang trí ngoại thất cho nhà ở, biệt thự…

Tranh Mosaic trang trí phòng khách: Thẩm mỹ của một ngôi nhà đầu tiên sẽ là không gian phòng khách. Tranh Mosaic ốp tường hoặc lát sàn nhà sẽ giúp căn phòng khách trở nên đẹp hơn, ấn tượng hơn.

Tranh Mosaic trang trí phòng tắm: Tranh mosaic được trang trí phòng tắm sẽ chống thấm, ẩm tường, chống trơn trượt, phòng tắm sẽ đẹp hơn.

Tranh Mosaic trang trí cửa hàng, sảnh khách sạn: Tạo được ngay ấn tượng và bắt mắt cho khách hàng khi trang trí ở sảnh hoặc cửa hàng.

Tranh Mosaic trang trí bể bơi: Có thể ốp lát hình các con vật như cá, tôm, rùa… để cho bể bơi và không gian xung quanh đẹp, ấn tượng hơn.

Tranh Mosaic còn để trang trí các vị trí khác trong không gian nhà và các cửa hàng, trường học…

Các bức tranh Mosaic tiêu biểu

Có 2 kiểu tranh mosaic đang rất phổ biến hiện nay là : tranh mosaic có chủ đề và tranh mosaic module

Tranh mosaic có chủ đề: Như một bức tranh thông thường được ghép lên từ những mảnh nhỏ. Mảnh ghép nhỏ có màu sắc, hình dáng bất kỳ. Hoàn thiện là một bức tranh hướng đến chủ đề nhất định như con người, cảnh vật, di tích, sự kiện…
Tranh mosaic module: Là các pattern lặp lại theo dạng hoa văn, tạo cảm giác sâu, trải dài. Dòng tranh này thường có ít màu sắc, không đa dạng như tranh mosaic có chủ đề. Các mảnh ghép tạo thành có hình dáng bất kỳ, hoặc là hình vuông kích thước 1×1.

Dưới đây là các bức tranh Mosaic tiêu biểu: